ՀՀ ԳԱԱ Հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտ (Հնագիտություն)

Հնագիտության առարկան, նպատակը, խնդիրները:

Փոխադրամիջոցները և առևտուրն ուշ բրոնզի դարում:

Հին հայկական դրամներ: Հայաստանում գտնված օտար երկրների դրամները:

Հնագիտական հուշարձանների հիմնական տեսակները: Հնագիտության հիմնական հասկացությունները:

Հարավային Կովկասն ուշ բրոնզի դարում. տեղական թագավորությունների առաջացումը (Հայասա), մշակութային, առևտրական և քաղաքական հարաբերությունները խեթական և միջագետքյան կենտրոնների հետ:

Քրիստոնեության մուտքը Հայաստան:

Հնագիտական ժառանգության պահպանության և օգտագործման օրենսդրական նորմերը (միջազգային կոնվենցիաներ, ՀՀ օրենսդրություն):

Լճաշեն-մեծամորյան մշակույթի բնորոշ գծերը վաղ երկաթի դարաշրջանում:

Վաղ միջնադարյան Հայաստանի ճարտարապետությունը. միանավ (Գառնի, Դվին, Եղվարդ) և եռանավ (Երերույք, Տեկոր, Աշտարակ, Քասախ, Ծիծեռնավանք) կառույցները:

Հայկական լեռնաշխարհը որպես մարդագոյացման ինքնուրույն օջախ:

Հասարակության ռազմականացումը վաղ երկաթի դարում: «Կիկլոպյան ամրոցներ»-ի ծաղկման շրջանը:

Կենտրոնագմբեթ բազիլիկ հորինվածքը և զարգացումը (Տեկոր, Օձուն, Մրեն, Սիսիան, Ավան, Հռիփսիմե):

Հայկական լեռնաշխարհի քարի դարի (պալեոլիթի) պարբերացումը և հու­շար­ձանները:

Արարտյան դաշտի վաղերկաթեդարյան հուշարձանները (Մեծամոր, Դվին, Կարմիր բլուր):

Վաղ միջնադարյան Հայաստանի պալատական շենքերը (Դվին, Զվարթնոց, Ավան, Արուճ):

Պրոտոնեոլիթ և նախակերամիկական նեոլիթ:

Վաղերկաթեդարյան տնտեսության (երկրագործություն, անասնապահություն, արհեստներ) ընդհանուր բնութագիրը:

IV-VII դարերի կոթողային արվեստը:

Առաջավոր Ասիայի և Հայկական լեռնաշխարհի մեզոլիթ/ պրոտոնեոլիթյան հուշարձանները. որսորդ-հավաքչարարներ:

Թաղման ծեսը վաղ երկաթի դարաշրջանում:

Դվինի պեղումները:

Ագրարային (նեոլիթյան) հեղափոխության հիմնական փուլերը` նախակերամիկական նեոլիթ, զարգացած նեոլիթ:

Արվեստն ու հավատալիքները ուշ բրոնզի և վաղ երկաթի դարերում:

Միջնադարյան ամրոցները (Ամբերդ, Մաղասբերդ, Տիգնիս):

Առաջավոր Ասիայի մինչքաղաքային ուրբանիզացիան, Ք.ա. VII-VI հազարամյակների վաղ երկրա­գոր­ծական մշակույթները:

Գեղարոտի. Մեծամորի, Դվինի սրբատեղիներն ու կոթողները:

Սյունիքի ճարտարապետական դպրոցը (Տաթև, Սևանավանք, Գնդեվանք, Վահանավանք, Որոտնավանք):

Առատաշեն-Շուլավերի-Շոմութեփե մշակույթը. հիմնական հուշարձաննե­րը, ընդհա­նուր բնութագիրը, տեղական տարբերակները: Բնակավայրերի տիպերը, բնակելի շինությունները, թաղման պրակտիկան:

Վանի, Թոփրակ-Կալեյի, Էրեբունիի պեղումների հիմնական արդյունքները:

Անի-Շիրակի ճարտարապետական դպրոցը (Անիի Մայր տաճար, Խծկոնք,Մարմաշեն, Հոռոմոս, Հառիճավանք):

Առաջավոր Ասիայի պղնձի-քարի դարի փուլաբաժանումը և ժամա­նակա­գրա­կան շրջանակները:

Արգիշտիխինիլիի պեղումները:

Գուգարքի ճարտարապետական դպրոցը (Սանահին, Հաղբատ):

Պղնձի-քարի դարի բնակավայրերի տի­պե­րը: Երկրագործություն: Անասնապահություն: Արհեստներ: Մշակութային կապերն Առաջավոր Ասիայի հետ:

Թեյշեբաինիի պեղումները:

Բջնիի, Կեչառիսի և Գեղարդավանքի հուշարձանախմբերը:

Նեոլիթի և էնեոլիթի արվեստն ու պաշտամունքը: Հնագույն ժայռապատ­կերները:

Շինարվեստը Վանի թագավորությունում:

Միջնադարյան քարանձավային բնակավայրերի ուսումնասիրություն և պեղում­ներ (Անի, Սպիտակ):

Վաղ բրոնզի դարի պարբերացումը և ժամանակագրությունը: Տեսակետնե­րի վերլուծություն:

Թաղման ձևերը և ծեսերը Վանի թագավորության շրջանում:

Խաչքարային և տապանաքարային արվեստը, ժամանակագրական առանձնահատկությունները:

Կուր-արաքսյան մշակույթի աշխարհագրությունը, նրա տարածման հիմնական ուղղությունները և հուշարձանները:

Վանի թագավորության տնտեսության հիմնական ճյուղերը. երկրագործու­թյուն և անասնապահություն, արհեստներ:

Միջնադարյան քաղաքի ձևավորումը և զարգացումը (Դվին, Անի, Կարս, Կարին Երզն­կա): Առևտուր, արհեստներ:

Հայկական լեռնաշխարհի վաղ բրոնզեդարյան բնակատեղիները:

Ուրարտուի արվեստը:

Միջնադարյան Հայաստանի արտադրական-առևտրական կառույցները (հնձան, ձիթ­հան, ջրաղաց, կուղպակ):

Վաղ բրոնզի դարի դամբարանների տիպերը և թաղման ծեսը:

Ուրարտուի պանթեոնը:

Միջնադարյան Հայաստանի նշանավոր ճարտարապետները և քարգործ վարպետները (Մանուել, Տրդատ, Մխիթար հյուսն, Վեցիկ, Աղբայրիկ, Սիրանես, Շահեր, Մոմիկ, Գալձակ, Պողոս, Քաղաք, Մելիքսեթ, Քիրամ):

Վաղ բրոնզի դարի նյութական և հոգևոր մշակույթը:

Ուրարտուի սեպագիր արձանագրությունները, նրանց լեզուն և բովանդակությունը:

Հայերեն վիմագրերի ուսումնասիրության պատմությունը, գիտական վերծանու­թյան սկզբունքները:

Վաղ բրոնզի դարի պաշտամունքային կառույցները, օջախները, մարդակերպ և կենդանակերպ արձաններն ու արձանիկները:

Մշակութային փոխառնչություններն ու առևտուրը Վանի թագավորությունում:

Հայերեն վիմագրերի ժամանակագրական առանձնահատկությունները և տեսակներն ըստ բնույթի:

Կուր-արաքսյան մշակույթի սոցիալ-տնտեսական բնութագիրը:

Հայաստանը Ք.ա. VI-IV դարերում` դարաշրջանի պատմամշակութային բնութա­գի­րը և առանձնահատկությունները:

Միջնադարյան վանական համալիրների պեղումները (Ուշի, Վահանավանք, Ցաղաց քար, Թեղենյաց վանք):

Միջին բրոնզի Կուրգանային, Թռեղքյան, Սևան-արցախյան, Կարմիր-բերդյան, Կարմիր-վանքյան հնագիտական մշակույթները (մշակույթային խմբերը) և դրանց ժամանակագրական հարաբերակցության խնդիրը:

Հայաստանը մ.թ.ա. VI-IV դարերում. քաղաքները, ամրոցները, ավանները, գյուղերը, տաճարային կենտրոնները:

Միջնադարյան Հայաստանի ջնարակած խեցեղենը:

Հարավային Կովկասը միջին բրոնզի դարաշրջանում:

Ուրարտական շրջանի և VI-IV դարերի Հայաստանի մշակութային ժառանգականության խնդիրը:

Միջնադարյան Հայաստանի ապակին:

Միջին բրոնզի դարի արհեստները: Մետաղագործություն: Ոսկերչություն: Խեցեգործություն: Գունազարդ խեցեղենի բնորոշ գծերը:

Հայաստանը մ.թ.ա. III-I դարերում. հելլենիստական դարաշրջանի բնորոշ գծերը:

Միջնադարյան Հայաստանի հասարակ խեցեղենը:

Սոցիալական շերտավորման խորացումը միջին բրոնզի դարում:

Հայաստանի մ.թ.ա. III-I դարերի հուշարձանները և նրանց ուսումնասիրման պատմությունը:

XIV-XVIII դարերի վանական համակառույցները (Մուղնիի Ս. Գևորգ, Շողակաթ, Երևանի եկեղեցիները, Խոր Վիրապ, Մեղրիի եկեղեցիները, Շատինի վանք):

Ուշ բրոնզի և վաղ երկաթի դարերի պարբերացումը և ժամանակագրու­թյունը: Լճաշեն-մեծամորյան մշակույթ:

Հայաստանի հելլենիստական դարաշրջանի ճարտարապետությունը: Դամբարանների տիպերը և թաղման ծեսը:

XVII-XVIII դարերի Ճարտարապետական հուշարձանների ոճական և հորինվածքային առանձնահատկությունները:

Ուշ բրոնզի դարի բնակատեղիները և դամբարանադաշտերը, թաղման ծեսը:

Հայաստանի Ք.ա. III-I դարերի խեցեգործությունը, մետաղագործությունը, ոսկերչությունը, ապակեգործությունը, կնքագործությունը:

Ուշ միջնադարյան նշանավոր ճարտարապետներն ու քարգործ վարպետները:

Ուշ բրոնզի դարի բնակատեղիները և դամբարանադաշտերը, թաղման ծեսը:

Հայաստանի առևտրական կապերը Ք.ա. III-I դարերում:

Ուշ միջնադարի խաչքարային և տապանաքարային արվեստը: Ջուղայի խաչքարերը:

Ուշ բրոնզի դարի տնտեսությունը:

Հայաստանի Ք.հ. I դարի հուշարձանները և նրանց հնագիտական ուսումնասիրության պատմությունը (Արտաշատի և Վաղարշապատի պեղումները: Գառնի ամրոցի ճարտարապետական համալիրը):

Հայկական գաղթօջախների պատմաճարտարապետական հուշարձանները:

Մետաղագործությունը. տեխնոլոգիաները, տեսականին ուշ բրոնզի դարում:

Հայաստանի անտիկ դարաշրջանի քաղաքները:

Միջնադարյան հուշարձանների վերականգնմանը նախընթաց պեղումները:

Ուշբրոնզեդարյան գեղարվեստական մետաղը, ոսկերչությունը:

Հայաստանում իրականացված հնագիտական պեղումների պատմությունից (XIX դար):

Պեղումներից հայտնաբերված ձիթաճրագները: