ՀՀ ԳԱԱ Հր. Աճառյանի անվան լեզվի ինստիտուտ (Ընդհանուր և համեմատական լեզվաբանություն)

Լեզուն որպես լեզվաբանության առարկա: Լեզվի գործառույթները:

Լեզուն որպես համակարգ: Լեզվի ներքին կառուցվածքը: Լեզվի մակարդակները և նրա հիմնական միավորները:

Լեզու և մտածողություն: Ճանաչողական մոտեցումը ժամանակակից լեզվաբանության մեջ:

Լեզվի հասարակական բնույթը: Լեզու և հասարակություն: Լեզու և հաղորդակցություն: Հաղորդակցման նպատակների արտացոլումը լեզվում: Լեզու և մշակույթ: Լեզու և անհատականություն:

Լեզվի զարգացման փուլերը: Լեզվի ծագման խնդիրը: Լեզուների բազմազանության խնդիրը:

Լեզվաբանական գիտակարգեր: Լեզվաբանությունը և հարակից գիտությունները:

Ընդհանուր հնչյունաբանության տեղը լեզվաբանական գիտակարգերում. դրա առարկան և խնդիրները: Լեզվի հնչյունային նկարագրման արտաբերական հիմունքները: Լեզվի հնչյունային նկարագրման ակուստիկ հիմունքները: Համընդհանուր հնչյունային դասակարգումները:

Կարևորագույն հնչութային հասկացությունները և դրանց մեկնաբանումը տարբեր հնչութաբանական դպրոցներում:

Հատույթային հնչյունային միջոցները, դրանց գործառույթները:

Հնչյունային համալիրների տեսակները և դրանց հարաբերությունը: Վերհատույթային հնչյունական միջոցները, դրանց գործառույթները և հնչյունային միավորները:

Խոսքի հնչյունային վերլուծության մեթոդները՝ բաշխումային հասկացություններ, հնչույթային դասեր:

Ձևույթի հասկացությունը: Ձևույթների դասակարգումը: Ձևույթ և բառաձև: Հնչաբառ:

Քերականական իմաստների արտահայտման միջոցները աշխարհի լեզուներում: Քերականական իմաստի և քերականական կարգի հասկացությունները: Քերականական կարգերի ընդհանուր դասակարգումը:

Բառափոխություն և բառակազմություն: Ձև, բառույթ, հարացույց:

Գոյականի հիմնական քերականական կարգերը լեզուներում:

Բայի հիմնական քերականական կարգերը լեզուներում:

Լեզուների ձևաբանական տիպաբանություն (պատմական ակնարկ և արդի խնդիրներ):

Շարահյուսության տեղը լեզվի նկարագրման տեսության մեջ: Շարահյուսություն և ձևաբանություն, շարահյուսություն և իմաստաբանություն (իմաստաբանական շարահյուսություն): Շարահյուսության հիմնական միավորները:

Խոսույթ (կապակցված խոսք):

Պրոպոզիցիայի ստորոգական – փաստարկային կառուցվածքը:

Նախադասության շարահյուսական վերլուծություն:

Ասույթի հաղորդակցական կառուցվածքը:

Նախադասության տիպաբանություն:

Սերող քերականության միավորները: Մինիմալիստական տեսություն:

«Իմաստ» հասկացության տարբեր ըմբռնումները: «Իմաստ» հասկացությունը լեզվական նշանի տարբեր կաղապարներում:

Բառիմաստային մակարդակի համակարգված կառուցվածքը: Բառիմաստային դաշտը և դրա միավորների հարաբերակցությունը:

Իմաստի բաղադրիչային վերլուծություն. ընդհանուր սկզբունքներ, զարգացման փուլեր և կոնկրետ մեթոդների կիրառման օրինակներ:

Ժամանակակից պատկերացումներ աշխարհի լեզուների ծագումնաբանական պատկերացումների մասին: Հիմնական լեզվաընտանիքներ:

Փիջին-կրեոլ լեզուների ծագումը, տարածումը, գործառման հիմնական առանձնահատկությունները:

Լեզվական տարածքի ընդհանուր բնութագիրը. հիմնական ծագումնաբանական խմբեր, լեզուների հիմնական տիպաբանական առանձնահատկությունները:

Պատմահամեմատական լեզվաբանության առարկան, լեզուների «ծագումնաբանական ծառի տեսությունը, ալիքների տեսությունը»: «Նախալեզվի» հասկացությունը: Վերականգնման մեթոդներ (արտաքին և ներքին վերականգնում): Բառային վերականգնում: Լեզվաբանական հնէաբանություն: Լեզվաբանական վերականգնման դերը:

Ստուգաբանության հիմնական խնդիրները: Ստուգաբանական բառարաններ:

Լեզուների ծագումնաբանական դասակարգման սկզբունքները: Ծագումնաբանական դասակարգման ավանդական մեթոդները: Լեզվական ընտանիք, լեզվական միություն:

Պատմահամեմատական լեզվաբանության վիճակագրական մեթոդները:

Պատմահամեմատական լեզվաբանության դերը լեզվաբանության մեջ: Բառային վիճակագրություն և լեզվաժամանակագրություն: Լեզուների հեռավոր ցեղակցության խնդիրը պատմահամեմատական լեզվաբանության մեջ: Վերականգնման և զուգադրականության ավանդական մեթոդների կիրառումը վաղ նախալեզվական իրավիճակներում:

Հնդեվրոպական նախահայրենիք, հնդեվրոպերենի ճյուղավորումը (տարամիտումը): Հնդեվրոպական հիմնական լեզվախմբերի ընդհանուր բնութագիրը:

Հայոց լեզվի համեմատական ուսումնասիրության առաջին փորձերը: Հայերենը որպես հնդեվրոպական լեզու, հայերենի դիրքը հնդեվրոպական լեզուների շրջանում, հայերենի՝ որպես իրանական լեզու լինելու վարկածը. հայերենի հնդեվրոպական առանձին լեզվաճյուղ լինելու տեսությունը (Հ. Հյուբշման): Հայերենի հիմնական և կողմնակի հնդեվրոպական շերտերի վարկածը:

Տիպաբանության առարկան և տեղը: Մասնավոր և ընդհանուր տիպաբանություն: Լեզվական տիպի հասկացությունը: Տիպաբանությունը և ընդհանրույթները: Իմպլիկատիվ ընդհանրույթներ: Ֆրենկվենտալիաներ: Նախատիպերը տիպաբանության մեջ:

Լեզվական կառուցվածքի պատճառաբանվածությունը (նպատակայնությունը): Լեզվական ձևի պատկերանշանայնության սկզբունքը:

Քերականացումը և ապաքերականացումը լեզվի զարգացման ընթացքում:

Տիպաբանության տեսակները՝ ձևաբանական, շարահյուսական, կառուցվածքային, իմաստային, ձևական: Տարաժամանակյա տիպաբանություն:

Լեզվական փոխառությունների ուղղություննեը:

Լեզվի մասին ուսմունքի ծագումը: Լեզվաբանական ավանդույթներ:

Ունիվերսալ (ընդհանրական) քերականություններ:

Պատմահամեմատական լեզվաբանության ձևավորումը: Վ.Ֆոն Հումբոլդտը և տիպաբանության ձևավորումը: Տիպաբանության կազմավորման հիմնական փուլերը:

Հոգեբանական ուղղությունը լեզվաբանության մեջ: Երիտքերականներ և երիտքերականություն:

Կառուցվածքային լեզվաբանության հիմնական ուղղությունները 20-րդ դարում: Ֆունկցիոնալիզմը լեզվաբանության պատմության մեջ:

Լեզվի նկարագրության ձևային մեթոդների զարգացումը լեզվաբանու­թյան պատմության մեջ վաղնջական ժամանակներից մինչև մեր օրերը: