ՀՀ ԳԱԱ Կենդանաբանության և հիդրոէկոլոգիայի գիտական կենտրոն (Կենդանաբանություն. մակաբուծաբանություն. էկոլոգիա)

Կենդանի նյութի կազմավորման մակարդակները, հատկությունները և ֆունկցիաները: Գրգռականությունը որպես կենդանի նյութի կարևորագույն և համընդհանուր հատկություն, դրա դրսևորումները կենդանի օրգանիզմների տարբեր խմբերում:

Կենդանիների ընդհանուր բնութագիրը: Կենդանիների դերը երկրագնդի էկոհամակարգերում: Կենդանիների երկրաբանական նշանակությունը:

Կենդանիների բազմազանությունը և դասակարգման ընդհանուր սկզբունքներն ու խնդիրները: Կենդանական աշխարհի հիմնական ‎ֆիլոգենետիկ ճյուղերը և ընդհանուր դասակարգումը: Կենդանական աշխարհի ընդհանուր ֆիլոգենետիկ ծառը:

Միաբջիջ և բազմաբջիջ կենդանիներ: Բազմաբջջայնության առաջացման տեսությունները: Բազմաբջջայնության կենսաբանական նշանակությունը:

Երկրագնդի կենդանաշխարհագրական բաժանումը: Կենդանաշխարհագրական շրջանները:

Հասկացություն լանդշաֆտների մասին: Հայաստանի վերընթաց լանդշաֆտային գոտիները:

Կենդանիների գոյության միջավայր: Օրգանիզմների հարմարողականությունը միջավայրի պայմաններին: Շրջակա միջավայրի որակ: Կենդանի օրգանիզմները որպես կենսաբացահայտիչներ:

Օրգանիզմների վրա էկոլոգիական գործոնների ազդեցության ընդհանուր օրինաչափությունները (օպտիմումի կանոն, էկոլոգիական տոլերանտություն, գործոնների փոխազդեցություն): Կենսաձևեր։

Կենսացիկլերը և միջավայրի պայմանների սեզոնայնությունը` Կենսացիկլերը և միջավայրի պայմանների սեզոնայնությունը` ձմեռային և ամառային քուն, դիապաուզա, չու, այլն: Լուսապարբերականություն:

Կենդանիների հիմնական կերային խմբերը` բուսակեր, գիշատիչ, սապրո‎ֆագ, նեկրո‎ֆագ և այլն: Կենդանիների տրո‎ֆոէներգետիկ դերի քանակական գնահատումը էկոհամակարգերում:

Կենդանիների տարածումը պայմանավորող գործոնները: Սահմանափակող գործոն: Հասկացություն արեալի մասին: Էնդեմիկ, ռելիկտային, կոսմոպոլիտ կենդանատեսակներ: Արեալների ձևերը: Արեալների Էվոլյուցիոն փոփոխությունները:

Կենդանիների հաղորդակցման ձևերը պոպուլյացիայում՝ տեսողության, լսողության, հոտառության, հպումների միջոցով: Վարքը և հարմարվածությունը:

Վարքի տեսակները՝ բնածին և ձեռքբերովի, անհատական և խմբային վարք:

Կենդանիների կերային և տարածական փոխհարաբերություններով պայմանավորված վարքի առանձնահատկությունները:

Վերարտադրողական վարք: Բեղունություն և սերնդի պահպանում: Սերնդի խնամք:

Բնական պաշարները և դրանց դասակարգումը: Ռեսուրսների ճգնաժամ: Էկոլոգիական անվտանգություն:

Վնասակար և օգտակար կենդանիներ: «Վնասատու» հասկացության համեմատական բնույթը: Վնասատուների դեմ պայքարի բացասական հետևանքները: Պայքարի անվտանգ միջոցներ` հասկացություն կենսաբանական պայքարի մասին: Գիշատիչների և մակաբույծների դերը կենսաբանական պայքարում:

Օտարածին և ինվազիվ տեսակներ՝ տարբերությունները և վտանգները բնիկ տեսակների համար: Կենդանիների կլիամայավարժեցում` արդյունքները և հետևանքները: Հայաստանում կլիամայավարժեցրած կենդանիները:

Կենդանիները որպես մարդու առողջության ռիսկի գործոն: Միջավայրի համաճարակային տարրերով աղտոտվածության խնդիրները և դրանց լուծման ուղիները:

Կենսաերկրաքիմիական ցիկլեր: Կենսական տարրերի շրջապտույտը Կենսոլորտում (ածխածնի, թթվածնի, ազոտի, ֆոսֆորի և ծծումբի շրջապտույտներ): Կենդանի օրգանիզմների դերը այդ գործընթացներում:

Կենսաբազմազանությունը որպես կենսոլորտի հիմք: Կենդանական աշխարհի արդի վիճակը, պահպանության խնդիրները: Կարմիր գիրք: Հայաստանի Կարմիր գիրքը: Բնության հատուկ պահպանվող տարածքներ (ԲՀՊՏ-ներ): Հայաստանի ԲՀՊՏ-ները:

Հայաստանի ‎ֆաունայի ձևավորման պատմությունը, առանձնահատկություններն ու համառոտ բնութագիրը: Կենդանիների տարածումը` կապված ժամանակակից աշխարհագրական և ուղղաձիգ գոտիականության հետ:

Մթնոլորտային օդի պահպանության հիմնախնդիրը համամոլորակային համատեքստում և Հայաստանի Հանրապետությունում:

Ջրային ռեսուրսներն ու դրանց պահպանությունը համամոլորակային համատեքստում և Հայաստանում: Սևանի հիմնախնդիրը:

Հողային ծածկույթը և նրա պահպանության հիմնախնդիրները համամոլորակային համատեքստում և Հայաստանում:

Անտառային էկոհամակարգերի պահպանության խնդիրները համամոլորակային համատեքստում և Հայաստանում:

Շրջակա միջավայրի աղտոտման հետ կապված առողջապահական հիմնախնդիրները համամոլորակային համատեքստում և Հայաստանի Հանրապետությունում :

Բնության և հասարակության փոխհարաբերությունների զարգացման հեռանկարները: Նոոսֆերայի իդեալական և կայուն զարգացման հիմնախնդիրը:

Մակաբուծաբանության ուսումնասիրության ավանդական և ժամանկից մետոդները: Մոլեկուլային մակաբուծաբանություն: Աշխարհագրական Տեղեկատվական Համակարգերի (GIS) կիրառությունը մակաբուծաբանության հիմնախնդիրների ուսումնասիրության գործում:

Միջազգային համագործակցությունը էկոլոգիական հիմնախնդիրների լուծման ուղիների շուրջ: Կազմակերպություններ և միջազգային համաձայնագրեր:

Օրգանական աշխարհի զարգացման ապացույցները՝ հնէաբանական, ձևաբանական, սաղմնաբանական, բջջաբանական, կենսաքիմիական, կենդանաշխարհագրական: Անցումային ձևեր՝ բրածո և ժամանակակից:

Օրգանական աշխարհի զարգացման հիմնական ուղղությունները /կենսաբանական առաջադիմություն, կենսաբանական հետադիմություն/ և ուղիները /արոմոր‎ֆոզ, իիոադապտացիա, դեգեներացիա/:

Տեսակը որպես կարգաբանության հիմնական միավոր: Տեսակի չափանիշները: Ներ- և վերտեսակային խմբեր:

Միկրոէվոլյուցիա: Տեսակառաջացման հիմնական ձևերը. Դիվերգենտ տեսակառաջացում (սիմպատրիկ և ալոպատրիկ): Հիբրիդացման դերը տեսակառաջացման

Պոպուլյացիա: Պոպուլյացիայի գենետիկական և էկոլոգիական բնութագիրը: Էվոլյուցիոն գործընթացները պոպուլյացիայում:

Մակրոէվոլյուցիա: Տարամիտում (դիվերգենցիա), համամիտում (կոնվերգենցիա), էվոլյուցիայի զուգահեռ ընթացք: Ժամանակակից կարգաբանական համակարգը որպես օրգանական աշխարհի զարգացման արտացոլում:

Կենդանիների համաչափության հիմնական ձևերը, դրանց հարմարողական նշանակությունը: Ասիմետրիայի երևույթը էմբրիոգենեզում: Մետամերիան որպես համաչափության հատուկ ձև:

Բազմացման հիմնական ձևերը (անսեռ, սեռական) և դրանց տարատեսակները: Սեռական պրոցեսի էվոլյուցիա:

Բաժանասեռության և հերմա‎ֆրոդիտիզմի երևույթը, դրանց առավելություններն ու թերությունները, կենսաբանական նշանակությունը:

Սեռական բջիջներ: Կառուցվածքը, ֆունկցիաները: Գամետոգենեզ:

Սեռի որոշման գենետիկական մեխանիզմները՝ քրոմոսոմային, գենոտիպային, ֆենոտիպային:

Բեղմնավորման ձևերը: Զարգացում առանց բեղմնավորման՝ կուսածնություն: Կուսածնության տեսակները և կենսաբանական նշանակությունը:

Բազմացման ձևերի հերթափոխման երևույթը կենդանիների կենսացիկլում, դրա կենսաբանական նշանակությունը:

Օնտոգենեզ: Օնտոգենեզի փուլերը և դրանց բնութագիրը:

Սաղմնային զարգացում: Տրոհում: Գաստրուլացում: Մեզոդերմի առաջացում: Հյուսվածքների ձևավորում: Առաջնային օրգանոգենեզ:

Մարմնի խոռոչի զարգացումը և ձևափոխությունները: Պարենքիմատոզ, առաջնային և երկրորդային խոռոչ ունեցող կենդանիներ: Մարմնի խոռոչի էվոլյուցիան և հիմնական ֆունկցիաները:

Ուսմունք սաղմնային թերթիկների մասին: Կինոբլաստ, ‎ֆագոցիտոբլաստ: Երկշերտ, եռաշերտ կենդանիներ:

Սաղմնային թաղանթներ: Անամնիաներ և ամնիոտներ` նրանց համեմատական բնութագիրը, ներկայացուցիչները:

Հետսաղմնային զարգացման ձևերը: Զարգացման ուղիղ և անուղղակի ձևեր: Աճի տեսակները (իզոմետրիկ, ալոմետրիկ):

Կերպարանափոխություն՝ ձևերը և կենսաբանական նշանակությունը: Թրթուրային փուլ, թրթուրների ձևերը և կենսաբանական նշանակությունը կենսացիկլում: Նեոտենիա:

Կենդանիների ցամաք դուրս գալը և դրա հետ կապված մոր‎ֆոֆունկցիոնալ ձևափոխությունները:

Թռչունների հարմարվածության առանձնահատկությունները` կապված թռիչքի հետ:

Ձկների հարմարվածությունը ջրային կենսակերպին: Ձկների բազմացման առանձնահատկությունները:

Կենդանի օրգանիզմների միջև գոյություն ունեցող փոխհարաբերությունները: Ներտեսակային փոխհարաբերություններ. մրցակցություն, փոխօգնություն, մակաբուծություն, կանիբալիզմ:

Կենդանի օրգանիզմների միջև գոյություն ունեցող փոխհարաբերությունները: Միջտեսակային փոխհարաբերություններ. մրցակցություն, սիմբիոզ (մուտուալիզմ, կոոպերացիա, կոմենսալիզմ, ամենսալիզմ, մակաբուծություն):

Կենդանի օրգանիզմների միջև գոյություն ունեցող փոխհարաբերությունները: Գիշատչություն: Գիշատիչ-զոհ փոխհարաբերությունները և հարմարանքները՝ կապված կենսակերպի հետ:

Մակաբուծությունը որպես կենդանի օրգանիզմների փոխհարաբերույթունների ձև: Մակաբուծության ծագումը և էվոլյուցիան: Հասկացություն հիպերմակաբուծության մասին: Մակաբույծների կառուցվածքային առանձնահատկությունները՝ կապված մակաբուծային կենսակերպի հետ:

Մակաբույծների տարածվածությունը բնության մեջ: Մակաբույծի տիրոջ օրգանիզմ մուտք գործելու ուղիները: Տիրոջ օրգանիզմում մակաբույծի տեղափոխությունը և տեղակայումը տարբեր օրգաններում:

Մակաբույծների տեսակները ըստ տեղակայման վայրի և մակաբուծության տևողության /էկտո- և էնդոմակաբույծներ, ժամանակավոր և մշտական մակաբույծներ/:

Մակաբույծների զարգացումը տիրափոխությամբ: Մակաբույծների տերերի տեսակները /վերջնական, միջնորդ, լրացուցիչ միջնորդ, պահեստային/: Հասկացություն բիո- և գեոհելմինթների մասին:

Աշխարհագրական գործոնների և լանդշաֆտա-կլիմայական պայմանների ազդեցությունը մակաբույծների ֆաունայի վրա: Մակաբուծաֆաունայի հասակային և սեզոնային փոփոխությունները:

Տերը որպես մակաբույծի բնակության միջավայր: Մակաբույծի և տիրոջ փոխհարաբերությունները: Իմունիտետի երևույթը մակաբուծային հիվանդությունների ժամանակ: Տիրոջ օրգանիզմի իմունակենսաբանական վիճակի ազդեցությունը ինվազիոն հիվանդությունների ընթացքի վրա:

Սերունդների հերթափոխությունը մակաբույծների կենսակերպում: Մակաբույծների բազմացումը, կյանքի տևողությունը, նրանց քանակը կարգավորող գործոնները:

Մակաբույծների զարգացման ցիկլերը և շրջանառությունը կենսացենոզներում:

Մակաբուծային հիվանդությունների համաճարակաբանությունը: Ինվազիայի էքստենսիվությունը և ինտենսիվությունը: Սուպերինվազիա և ռեինվազիա:

Մակաբուծային հիվանդությունների սեզոնայնությունը: Ինվազիայի ընթացքը տիրոջ զարգացման տարբեր հասակային փուլերում:

Երիզորդների թրթուրային ձևերը և նրանց կառուցվածքը:

Մակաբուծային հիվանդությունների բնական օջախականությունը: Մարդկանց և կենդանիների տրանսմիսիվ հիվանդությունները:

Մակաբուծային հիվանդությունների ախտորոշման եղանակները:

Մակաբուծային հիվանդությունների հասցրած վնասները և դրանց գնահատումը: Մակաբուծային հիվանդությունների դեմ պայքարի հիմնական սկզբունքները և կանխարգելիչ միջոցառումներ (կարանտին, պայքարի ագրոտեխնիկական և քիմիական եղանակներ):

Մարդու մակաբուծային հիվանդությունները (տրեմատոդոզներ, ցեստոդոզներ, նեմատոդոզներ) և համաճարակաբանական դասակարգումը:

Մարդկանց հելմինթոզները (տրեմատոդոզներ, ցեստոդոզներ, նեմատոդոզներ), պայքարի ու կանխարգելման եղանակները:

Տենիիդոզներ, որոնց դեպքում մարդը համարվում է հարուցչի վերջնական տեր:

Տենիիդոզներ, որոնց դեպքում շները և մյուս մսակերները համարվում են հարուցչի վերջնական տեր:

Նախակենդանիներով հարուցվող պարազիտոզները. Արմատամտրակավորների մակաբույծ ներկայացուցիչները, զարգացման առանձնահատկությունները, հարուցվող հիվանդությունները և պայքարի միջոցները:

Նախակենդանիներով հարուցվող պարազիտոզները. թարթիչավոր նախակենդանիների մակաբույծ ներկայացուցիչները, զարգացման առանձնահատկությունները, հարուցվող հիվանդությունները և պայքարի միջոցները:

Նախակենդանիներով հարուցվող պարազիտոզները. սպորավոր նախակենդանիների մակաբույծ ներկայացուցիչները, զարգացման առանձնահատկությունները, հարուցվող հիվանդությունները և պայքարի միջոցները /կոկցիդիոզներ, տոքսոպլազմոզ, սարկոցիստոզ:

Մալարիա՝ հարուցիչները, համաճարակաբանությունը, համաճարակային արդի վիճակը աշխարհում և Հայաստանում:

Կենդանիների պարազիտոզները: Որոճողների հելմինթոզներ՝ ֆասցիոլոզներ, դիկրոցելիոզ, օպիտորխոզ:

Կենդանիների պարազիտոզները: Որոճողների հելմինթոզներ՝ էխինոկոկոզ, ցենուրոզ, ցիստիցերկոզ:

Կենդանիների պարազիտոզները: Խոզերի տրիխինելոզ, ասկարիդոզ:

Կենդանիների պարազիտոզները: Թռչունների ասկարիդոզ, հետերակիդոզ:

Կենդանիների պարազիտոզները: Մսակերների տոքսոկարոզ և տոքսոկարիդոզ, ցեստոդոզներ:

Կենդանիների պարազիտոզները: Ձկների օպիսթորխոզ, դիպլոստոմոզ, լիգուլոզ:

Կենդանիների պարազիտոզները: Մեղուների վարոաթոզ և նոզեմատոզ:

Արյան մակաբուծային հիվանդությունները և արոտային տզերի դերը ինվազիաների փոխանցման գործում:

Կենդանիների ակարոզներ /պսորոպտոզ, սարկոպտոզ, խորիոպտոզ, դեմոդեկոզ, կնեմիդոկոպտոզ/:

Միջատները որպես մակաբուծային հիվանդությունների հարուցիչներ և հարուցիչների փոխանցողներ:

Ֆիտոհելմինթների և բույսերի փոխհարաբերությունները: Ֆիտոնեմատոդների ձևաբանությունը և կառուցվածքային առանձնահատկությունները, կարգաբանությունը:

Ֆիտոնեմատոդոզների տարածվածությունը բնության մեջ, հասցրած վնասները: Ֆիտոնեմատոդների դեմ պայքարի հիմունքները: