Խաչատուր Աբովյանի անվան հայկական պետական մանկավարժական համալսարան (Հայոց լեզու)

Հայոց լեզվի պատմության փուլերը:

Արդի գրական լեզվի արևելահայ և արևմտահայ տարբերակները:

Հնչյունաբանություն. հնչյուն և հնչույթ:

Հնչյունների դասակարգումը և բնութագիրը:

Հնչյունափոխություն, նրա տեսակները:

Ուղղագրություն և ուղղախոսություն:

Բառագիտություն. բառ, բառույթ և բառաձև:

Իմաստաբանություն և իմաստափոխություն:

Բառերի տեսակներն ըստ իմաստի և ձևի:

Ժամանակակից հայերենի բառապաշարը և նրա հարստացման միջոցները՝ ներքին և արտաքին:

Բառակազմություն. բառաբարդում և ածանցում:

Բարդության տեսակները:

Ժամանակակից հայերենի բառապաշարն ըստ գործածության ոլորտների:

Ժամանակակից հայերենի բառապաշարի պատմական շերտերը. գործուն և ոչ գործուն բառապաշար:

Դարձվածաբանություն: Ժամանակակից հայերենի դարձվածային միավորների դասակարգումը:

Հայ բառարանագրություն: Բառարանների տեսակները:

Քերականական իմաստ և ձև: Քերականական կարգեր:

Բառի ձևաբանական կառուցվածքը, ձևույթներ: Հիմք և վերջավորություն:

Խոսքի մասերի դասակարգման սկզբունքները:

Խոսքի մասերը հայերենում, նրանց դասակարգումն ըստ նյութական, ձևաբանական և շարահյուսական հատկանիշների:

Գոյական անուն, գոյականի խոսքիմասային առանձնահատկությունները և իմաստային- քերականական տեսակները:

Գոյականի թվի, հոլովի, առկայացման քերականական կարգերը, նրանց արտահայտման միջոցները:

Ածական անունը որպես խոսքի մաս, ածականի տեսակները, կազմությունը, քերականական առանձնահատկությունները:

Թվական անուն. տեսակները:

Դերանունների խոսքիմասային առանձնահատկությունները, դերանունների տեսակները, հոլովումը և փոխանվանական գործածությունը:

Բայը որպես խոսքի մաս, նրա իմաստային, բառակազմական ձևաբանական և շարահյուսական առանձնահատկությունները:

Բայի անդեմ և դիմավոր ձևերը: Հայերենի դերբայները և նրանց դասակարգումը:

Բայի դեմքը, թիվը, եղանակը, ժամանակը և նրանց արտահայտությունը:

Դիմավոր բայեր, բայի եղանակները:

Անկանոն բայեր և նրանց խոնարհումը:

Հայերենի չթեքվող խոսքի մասերը (մակբայ, կապ, շաղկապ, վերաբերական, ձայնարկություն):

Չթեքվող խոսքի մասերի ձևաբանական և շարահյուսական առանձնահատկությունները:

Շարահյուսության առարկան, շարահյուսական առավելագույն և նվազագույն միավորները:

Լեզու և խոսք. նրանց փոխհարաբերության հարցը հայ լեզվաբանության մեջ:

Շարահյուսական կապակցության միջոցները և եղանակները:

Բառակապակցություններ. տեսակները:

Նախադասությունը որպես լեզվական միավոր: Ստորոգում և հնչերանգ:

Նախադասության տեսակներն ըստ հնչերանգի:

Նախադասության կառուցվածքի տեսակները:

Նախադասության անդամ. գլխավոր և երկրորդական անդամներ, նրանց տեսակները, արտահայտությունը և քերականական ձևավորումը:

Նախադասության գլխավոր անդամների լրացումները:

Գոյականական և բայական անդամների լրացումներ. տեսակները:

Միակազմ նախադասության տեսակները և ձևավորման առանձնահատկությունները:

Բարդ նախադասության կառուցվածքը և տեսակները:

Երկրորդական նախադասությունների բնույթը, նրանց կառուցվածքը և տեսակները:

Բարդ ստորադասական նախադասության փոխակերպումը պարզի:

Տեքստի ըմբռնումը, տեսակները և հիմնական բնութագրիչները:

Մեջբերվող ուղղակի և անուղղակի խոսք:

Պարբերույթը և նրա ոճական արժեքը:

Կետադրություն. կետադրության դերը գրավոր խոսքում, տեսակները:

Գրաբարը որպես հին գրական լեզու:

Գրաբարի հնչյունական համակարգը. հնչյունափոխություն:

Գրաբարի երկբարբառները և եռաբարբառները, նրանց հետագա փոփոխությունը:

Գրաբարի հոլովումը և նրա կազմությունը:

Ներքին և արտաքին, պարզ և խառը հոլովումները գրաբարում:

Դերանվանական հոլովումը և նրա առանձնահատկությունները գրաբարում:

Գրաբարի ածականները. ածականի համեմատության աստիճանները:

Գրաբարի դերբայները, կազմությունը և փոփոխությունները:

Պարզ և բաղադրյալ ժամանակները գրաբարում:

Գրաբարի անկանոն և պակասավոր բայերը և նրանց խոնարհումը:

Գրաբարի դերբայները, նրանց գործածությունը:

Գրաբարի նախդիրները. շարադասություն, համաձայնություն:

Բարբառների պատմական զարգացման ընթացքը հայոց լեզվի պատմության տարբեր շրջաններում:

Հայ բարբառների աշխարհագրական, հնչյունաբանական, ձևաբանական (տիպաբանական) և բազմահատկանիշ դասակարգումները:

Հայ բարբառների հիմնական ճյուղերի հնչյունաբանական, ձևաբանական, շարահյուսական առանձնահատկությունները:

Արարատյան, Թիֆլիսի, Ղարաբաղի, Պոլսի, Կարնո, Վանի բարբառների ընդհանուր բնութագիրը, նրանց ընդհանրությունները և տարբերությունները գրական լեզվի համեմատությամբ:

Հայերենը հնդեվրոպական առանձին ճյուղի լեզու:

Հայոց լեզվի ցեղակցական կապերը, նրա դիրքը հնդեվրոպական լեզուների մեջ:

Հայոց գրերի ստեղծման պատմական պայմանները:

Հունաբան հայերենը և նրա ստեղծման ժամանակը:

Միջին հայերենի կազմավորումը: Միջին հայերենը պետական, գրական և գիտական լեզու:

Միջին հայերենի հնչյունական համակարգը, հնչյունական նոր երևույթները, հնչյունափոխություն և ուղղագրական տարբերությունները գրաբարից:

Միջին հայերենի բառապաշարը, բառապաշարի շերտերը, փոխառություններ, նրանց բնույթը և աղբյուրները:

Միջին հայերենի ձևաբանական և շարահյուսական առանձնահատկությունները:

Լատինաբան հայերենը և նրա բնույթը:

Աշխարհաբարի առաջացումը և զարգացումը 17-18-րդ դարերում:

Հայոց ազգային լեզվի գրական կանոնարկումը:

Գրաբարի, միջին հայերենի և բարբառների նպաստը ազգային լեզվի կազմավորման մեջ:

Հայ ժողովրդի կյանքում կատարված փոփոխությունները 19-րդ դարի սկզբում:

Գրապայքարը և նրա փուլերը:

Ոճաբանության առարկան և խնդիրները:

Ոճի սահմանումը և դասակարգման սկզբունքները:

Հնչյունաբանական ոճաբանություն: Առձայնույթ, բաղաձայնույթ և հանգ:

Բառային ոճաբանություն: Հայերենի բառապաշարի գործառական-ոճական դասակարգումը:

Բառապաշարի շերտերը և նրանց ոճական արժեքը:

Իրադրական ոճեր: Անհատական ոճեր:

Հայերենի գործառական ոճերը և նրանց յուրահատկությունները:

Լեզվական նորմի ըմբռնումը. լեզվական նորմ և ոճական նորմ:

Լեզվի պատկերավորման և արտահայտչական միջոցները:

Քերականական ոճաբանություն, քերականական կարգերի ոճական արժեքը: